جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

نذر و قربانی از جمله سنت‌های حسنه‌ای است، که در ادیان الهی و بالخصوص دین مبین اسلام مورد تأکید فراوان واقع شده است. بزرگان دین، فقها و متکلمین در کتب فقهی و اعتقادی خود به آن پرداخته و شروط و احکامی هم برای آن قائل شده‌اند، و بر این باورند که بدون در نظر گرفتن آن شرایط، نذر و قربانی درست نمیباشد.

قرآنیان شیعه نام جریانی است که با تکیه‌بر وحدت امت اسلامی و شعار بازگشت به قرآن، در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری، تحت تأثیر اندیشه‌های اصلاحی سید جمال‌الدین اسدآبادی و شیخ هادی نجم‌آبادی، توسط یکی از شاگردان ایشان به نام سید اسدالله خرقانی شکل گرفت و به‌وسیله‏ی چهره‌های دیگری همچون: شریعت سنگلجی، یوسف شعار، برقعی، قلمداران و حسینی طباطبایی ادامه یافت. این گروه که قرآن را در بخش اعتقادات کافی و بی‌نیاز از سنت می‌دانند، با کم‌رنگ کردن نقش سنت، برخی از اعتقادات شیعه ازجمله: امامت، شفاعت، توسل، زیارت و ... را به‌نقد کشیده اند. در این پژوهش دیدگاه‌های قرآنی و حدیثی ایشان موردنقد و بررسی قرار گرفته است.

تعلیم و تربیت و مسائل مربوط به آن، مهم‌ترین مبحث و مسئله زمان حاضر است، زیرا براساس تربیت است که شخصیت انسان‌ها شکل می‌گیرد و انسان‌های تربیت شده، آینده‌سازان جامعه می‌شوند؛ در این زمینه توجه به مرگ و معاد اساسی‌ترین و اصلی‌ترین رکن تربیتی اسلام برای کسانی است که به آن ایمان و اعتقاد دارند اگر دقت کنیم درمی‌یابیم که نظام تربیتی اسلام بر مسئله معاد سخت تکیه کرده و از همین روست که بیشتر آیات قرآن، بر طرح این مسئله و پاداش و عذاب و درجات آن تأکید دارد، چرا که توجه به مسئله معاد سبب تنبّه و بیداری از خواب غفلت برای افراد می شود که همین امر موجب جلوگیری از کج‌روی ها و انحرافات اخلاقی و به وجود آمدن زمینه‌های مناسب جهت رشد وترقی و رسیدن به سعادت می‌گردد.لذا این تحقیق با هدف شناخت معاد در قرآن و بررسی آثار تربیتی حاصل از آن صورت گرفته است روش انجام آن نیز به صورت توصیفی-تحلیلی بوده است که در آن، با مراجعه به منبع اصلی یعنی قرآن، مطالب لازم جمع‌آوری شده و بعد با توجه به تفاسیر وکتب مربوطه دیگر به تحلیل آن‌ها پرداخته شده است.این نوشتار در 4 فصل تنظیم شده که فصل اوّل به بیان کلیات پرداخته است، در فصل دوّم به دیدگاه‌های تعدادی از مکاتب ومذاهب، و برخی صاحب‌نظران آن‌ها تحت عنوان پیشینه نظری پرداخته می شود، و هم چکیده تعدادی از پایان‌نامه‌های انجام شده در این رابطه با عنوان پیشینه تجربی ارائه می‌گردد. در فصل سوّم پس از تبیین اصل معاد و جایگاه آن در تربیت اسلامی، به تبیین تأثیرات آن در باورهای فردی، اجتماعی واخروی انسان پرداختیم. و فصل چهارم نتایج به دست آمده را بررسی می‌کند و به ارائه پیشنهادها وذکر موانع می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که: ایمان به آخرت سبب بیداری، آگاهی، تقوا، تهذیب نفس و ترس از گناه و ظلم و در مقابل بی‌توجهی به این امر سبب دوری از حقایق و غرق شدن در دریای مفاسد و گناهان می‌شود بنابراین! پیشنهاد می‌شود که تبیین دقیق و صحیح اعتقاد به معاد با استفاده از روش های موثر آموزشی و تربیتی و در قالب های جذّاب هنری و فرهنگی در بیداری فطرت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای دارد لذا به طور جدی مورد توجه و اهتمام مسئولین قرار گیرد.

امروزه مسئله‌ی حقوق اساسی انسان و توجه به آن، امری عام و فراگیر تبدیل شده است. حقوق اساسی عبارتست از آن حقوقی که انسان به حکم انسان بودنش باید از آن برخوردار باشد و در برخورداری از این حقوق، داشتن ویژگی و یا موقعیت خاص بی‌تأثیر است. این حقوق، اگر به درستی به انسان شناسانده شود، می‌تواند به عنوان سدّی در مقابل ترفندهایی به کار برده شود که قصد سوء استفاده از کرامت انسانی را دارند. تفاسیر نادرست از حقوق اساسی انسان و گسترش اندیشه‌های غیر اسلامی، سبب شده است، انسان در شناخت حقوقش ناتوان بماند.در این پژوهش به پاسخ سوالاتی از این قبیل که نهج البلاغه تا چه مقدار به حقوق اساسی انسان می‌پردازد، راز کژتابی در باب این حقوق، منابع استخراج و نیز آفات شناخت این حقوق چیست، پاسخ داده شده است. نهج البلاغه در راستای قرآن و سخنان رسول گرامی اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، به این موضوع‌ توجه وافر دارد. آن‌چه در این پایان‌نامه به آن پرداخته‌ایم، نگاه کلی به حقوق اساسی انسان از دیدگاه حضرت امیرالمومنین علی (علیه السّلام) و هم‌چنین مقایسه‌ای تطبیقی میان سخنان ایشان با اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر است. حضرت علی (ع) انسان‌ها را در گوهر انسانیت و فضیلت یکسان می‌داند. در این پژوهش که به شیوه‌ی کتابخانه‌ای نگاشته شده است حاصل مباحث به صورت ذیل می-باشد:توحید، اساسی‌ترین رکن پذیرش حقوق است که با مبانی توحیدی که حضرت علی (ع) در نهج البلاغه به آن اشاره می‌کند برابر است. هم‌چنین انبیاء و ائمه (علیهم السّلام) به عنوان بیدارکننده‌ی فطرت انسانی نقش عمده‌ای در احقاق حقوق دارند. باورهای دینی و مذهبی بزرگترین سرمایه در جلب توجه انسان‌ها به حقوق اساسی خویش‌اند. آزادی، امنیت، حقوق سیاسی و اقتصادی و نیز سایر حقوق از تفکر علی‌بن ابی طالب (ع) با تمام ویژگی‌ها و خط قرمزهایشان بیان شده است. در خصوص ضعف‌های اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر مباحثی مطرح گردیده که با مقایسه ی آن با نهج البلاغه به تفاوت‌ها و راه‌کارهایش برای اصلاح پی می‌بریم.

تفسیر قرآن پیوسته از دریچه نگرش‌های متفاوت نظر شده است به طوری که کاوش در هر یک از این رویکردها می‌تواند در بهره گیری صحیح از تفاسیر، سودمند باشد. این نوشتار در مسیر بررسی روش تفسیری تفسیر شریف لاهیجی گام برمی‌دارد.شریف لاهیجی در بهرهگیری از مایه‌های گوناگون در امر تفسیر قرآن کریم دریغ نفرموده و در نیل به مفاهیم قرآنی، از سه روش عمده قرآن به قرآن، روایی و عقلی سود جسته است. تفسیر قرآن به قرآن وی در دو مرتبه استعانت از سیاق و استعانت از آیات دیگر، متجلی است. بهره‌گیری از روایت نیز در حیطه‌های گوناگون تفسیر با اجتهاد مفسر و اتخاذ رویکردهای متفاوت، همراه است. از گرایش‌های تفسیر عقلی مورد اهتمام شریف لاهیجی می‌توان به ادبی، کلامی، فقهی و فلسفی اشاره نمود.این پژوهش پس از ژرف‌کاوی در مجلدات تفسیر شریف لاهیجی و ملاحظه سایر آثار مفسر و نیز مطالعه منابع موجود در زمینه روش‌شناسی تفاسیر، روش تفسیری شریف لاهیجی و درون مایه‌ی عمده‌ی این تفسیر را، تفسیر روایی دانسته و در انتها به برخی کاستی‌های تفسیر اشاره نموده است.

چکیده:عصمت پیامبران از گناه، از اعتقاداتی است که اجماع مسلمین بر آن است و روایات فراوانی آن را تایید می کند. در این میان تفاسیر فریقین با توجه به روایات تفسیری و آیات قرآن، شبهاتی را پیرامون شخصیت حضرت یونس ? مطرح کرده اند. پژوهش حاضر شبهات را گونه شناسی کرده و آنها را به ماثور و اجتهادی تقسیم کرده است و در تدوین شبهات، پنج شبهه به شبهات ماثور و دو شبهه به شبهات اجتهادی اختصاص پیدا کرده است. با شناسایی رویکرد پاسخ های ارائه شده توسط مفسران، به ارزیابی و نقد آنها نیز پرداخته شده است. این پژوهش به رویکردهای روایی، عقلی، ادبی، تاریخی و اشاری توجه کرده و به آن ها پرداخته است. در پایان نیز به نقاط اشتراک و افتراق پاسخ های ارائه شده مفسران شیعی و سنی، اشاره شده است که اهم آنها عبارتند از: انحصار برخی از پاسخ ها به شیعه یا سنی، انتخاب رویکردهای مشترک توسط مفسران فریقین، بررسی گستره پاسخ های شیعه نسبت به اهل سنت. نتایج تحقیق نشان می دهد که همانند قاطبه شیعه، ما نیز به عصمت پیامبران از گناه معتقدیم؛ اما در مورد اینکه پیامبران مرتکب خطا و اشتباه می شوند، باید گفت گرچه منعی در این موضوع وجود ندارد؛ ولی قاطبه شیعه این را نیز رد می کنند و پیامبران را معصوم از خطا و اشتباه نیز می دانند. برتری فراوانی پاسخ های تفاسیر شیعی نسبت به تفاسیر اهل سنت در ارائه پاسخ های با رویکرد عقلی و برتری فراوانی پاسخ های تفاسیر اهل سنت به تفاسیر شیعی در ارائه پاسخ های با رویکرد ادبی، وجه تمایز پاسخ های مفسران امامیه از اهل سنت است.

در این تحقیق تفکر و ابعاد آن از منظر دین مبین اسلام و نیز تأثیر اندیشه و تفکر در تربیت دینی مورد بررسی قرار گرفته است.در ابتدا به بیان مساله تحقیق پرداخته شده که چرا در اسلام به مساله تفکر و واداشتن انسانها به تفکر بهای بسیار داده شده هدف کلی این تحقیق بررسی ابعاد تفکر در اسلام و تأثیر آن در تربیت و اهداف جزئی آن ،و دیگری تبیین اثر تفکر در تربیت می باشد. سوالات یا فرضیه های این تحقیق عبارتند از اینکه ابعاد تفکر در دین اسلام کدامند و اینکه این ابعاد چه تأثیری بر تربیت دارند؟ در این تحقیق از چهارچوب تلفیقی استفاده شده که مبنای آن ارائه الگوی تربیتی است. از روش تحلیل محتوی کیفی بهره گرفته شده که شامل مراحلطرح مساله ، بیان ضرورت ، اهداف پژوهش، تشریح روش تحقیق، چهارچوب نظری مبنی فرضیات و پرسشهای تحقیق، تشریح روش تحقیق و در ادامه گردآوری داده ها، منظم کردن داده هاف تحلیل و تفسیر داده ها، بررسی فرضیات با نتایج حاصل از تحلیل داده ها و در نتیجه جمع بندی و نتیجه گیری پژوهش می باشد. جامعه آماری تمام آیات و برخی احادیث پیرامون تفکر و ابعاد آن و نقش تربیتی آن بوده و نمونه تحقیق انتخاب از بین تمامی آیات و احادیث برگزیده می باشد. در این تحقیق با مراجعه به آیات و روایات و تجزیه و تحلیل مضامین آنها اطلاعات گردآوری شده و مضامین استفاده شده دارای معانی مستقل و جامع می باشد. عبارات کلیدی این تحقیق تفکر و تربیت می باشد که به بیان و توضیح آن در محتوا پرداخته شده است.در پایان پیشنهاد می شود که این موضوع و موضوعات مشابه آن که تفکر و ابعادش را در مکتب رهایی بخش اسلام مورد بررسی قرار داده است بیشتر مورد توجه مسئولین و مجریان تربیت و پرورش اندیشه در کشورمان ؛ برای تمامی سنین از جمله نوجوانان و جوانان قرار گیرد و از همان ابتدا در نظام آموزشی کشور به این مساله مهم اهمیت وافر داده شود و حتی واحدی از دروس را به درس پژوهش اختصاص دهیم تا دانش آموزان مجبور به تفکر و بحث و بررسی پیرامون مسائل مختلف گردند و بیشتر تولید کننده اندیشه باشند تا مصرف کننده آن.

یکی از مباحث مطرح شده بر اساس فضای متون غربی در حوزه زبان قرآن توسط محققان مسلمان، بحث «گفتاری یا نوشتاری بودن زبان قرآن کریم» است. با توّجه به لزوم کنکاش در ویژگی های زبان قرآن کریم و تأثیر آن بر اصل فهم قرآن و روش مناسب آن و با توجّه به شبهات مهّمی که در این بحث وجود دارد، لازم است مطالعات منسجم، جامع و مستقلی در این زمینه صورت بپذیرد. این تحقیق به بررسی دقیق شاخصه‌های دو نوع زبان مذکور برای قرآن کریم پرداخته و به این مسئله می‌پردازد که آیا می‌توان صفت گفتاری یا نوشتاری بودن را به زبان قرآن کریم نسبت داد یا خیر. همچنین علل سبک ویژه قرآن کریم در این حیطه و آثار آن در روش فهم قرآن را تحقیق می‌کند. انجام بررسی‌ها نشان می‌دهد زبان قرآن کریم، نه صرفاً گفتاری و نه صرفاً نوشتاری است و ردّپایی از برخی ویژگی های این دو زبان در آن دیده می‌شود. قرآن کریم در فضایی مشترک با مخاطب خود و همگام با واقعیات پیشِ رو، اسلوبی هدایتی را برای تأثیرگذاری بر انسان اتخاذ کرده و از این رو ویژگی هایی از زبان گفتاری در آن مشهود است. از دیگر سو، فطرت همه انسان ها در ابعاد جهانی و جاودانی را مدّنظر قرار می دهد و از این رو همانند نوشتار، محدود به فضایی خاص نبوده و برخی از ویژگی های زبان نوشتاری را شامل است. از این رو، زبان قرآن را که زبانی ویژه و استثنایی است، می‌توان زبان «فراگفتاری ـ فرانوشتاری» نام نهاد. بر این اساس، لازم است در فهم قرآن کریم به روش فهم «گفتار» در کنار روش فهم «متن» توّجه شود و فرآیندی ترکیبی اتخاذ گردد.

چکیدهقاضی عبدالجبار شرور را در تنافی با عدل الهی نمی داند و معتقد است جمیع معتزله خداوند متعال را منزه از نسبت شر و ظلم می دانند. وی از طرفی خالق شرور را خداوند می داند، و از طرف دیگر خداوند را منزه از فعل شر حقیقی می داند، بلکه او را فاعل شر مجازی یعنی ضرر حسن می داند. و قاعده عوض را به عنوان راه حلی در رابطه با امراض، ضررها و شرور دیگر و سازگاری آنها با عدل الهی ارائه کرده است.از منظر غزالی می توان سازگاری عدل الهی با شرور را ناشی از چند مقدمه دانست که عبارتند از عقیده او مبنی بر شرعی بودن حسن وقبح، و نیز رد قبح ذاتی ظلم، و همچنین نظریه وی در مورد عدل الهی که خداوند را مالک مطلق و بی بدیل همه چیز می داند و چون از نظر وی مالکی غیر از او متصور نیست تا تصرف در ملکش ظلم محسوب شود، ظلم را در باره او بی معنی شمرده است. همچنین وی نظام احسن را هم تایید کرده است، و شرور را لازمه حسن خلقت و نظم اتم آن می داند.یکی از مطالب مهمی که ملاصدرا در رابطه با تناقض شرور و عدل الهی مطرح کرده است مسئله نظام احسن است، او معتقد است که عالمی بهتر از عالم موجود امکان وجود ندارد، که اگر بهتر از این جهان امکان داشت، هر آینه باید ایجاد می شد. زیرا این امر از دو حال خارج نیست؛ یا آنست که خدا به آن علم دارد و یا علم ندارد. اگر علم داشته باشد و ایجاد نکرده باشد با جود مطلق و فیاضیّت خداوند ناسازگار و بر خلاف حکمت الهی است. و اگر هم علم نداشته باشد لازمه آن انکار یا محدودیت علم خداوند و استناد نقص به ذات حق است. از دیگر مبانی مهم صدرا در حکمت متعالیه در مورد مبحث شرور عدمی بودن آن است، که وی با بهره گیری از دو شیوه برهان عقلی و توجیه موارد جزئی، به بررسی آن پرداخته، و آن را با برهان عقلی اثبات کرده است.واژه های کلیدیشر، الم، خیر، عدل الهی، ظلم، نظام احسن، عوض، قاضی عبدالجبار، غزالی و ملاصدرا.